Volgende maand is het alweer een jaar geleden dat Johan Cruijff is overleden. Hoewel ik niet veel met voetbal heb – behalve dat ik bij de wedstrijden van mijn jongste zoon bloedfanatiek langs de kant meeleef – vind ik deze uitspraak van hem heel toepasselijk in mijn coaching en trainingen. In het werken met familie- en organisatieopstellingen, zet ik mensen een systemische bril op, die eenmaal opgezet niet meer af gaat. Opeens leer je anders kijken en ga je ‘het’ doorhebben.
Je krijgt je vinger er niet achter
Met die systemische kijk ga je zien hoe je patronen die je gedurende je leven hebt ontwikkeld, bijvoorbeeld in je gezin van herkomst, in een andere setting later in je leven precies zo tegenkomt. Dat gebeurt tot dan toe nog onbewust, maar je merkt bijvoorbeeld wel dat je ergens last van hebt of niet meer zo effectief wordt in een werksituatie. Toch krijg je je vinger er niet achter.
Herkenning van toen, nu anders
Wat ik dan doe is dat ik met je meekijk hoe je zo’n situatie in het nu kent vanuit je verleden of familiesysteem. Ik speur en zoek waar je nog verstrikt zit in patronen van toen en hoe je daar een verandering in kunt aanbrengen. Als je weet hoe je dat kunt doen, kun je ook in de hier en nu situatie anders reageren. Het wordt als het ware losgekoppeld van het oude patroon en je hebt weer andere mogelijkheden tot je beschikking.
Machteloos
Een man voelt zich niet fair behandeld door zijn werkgever in een reorganisatie. Hij lijkt niets in te brengen te hebben en voelt zich machteloos. Als kleine jongen zat hij vroeger gevoelsmatig vast aan zijn vader en mocht hij zijn moeder niet meer zien. Hij had niets in te brengen in die situatie. Ik toon hem hoe hij dit gevoel nu ook weer op het werk tegen komt. Op een bepaalde manier zat hij daar nog steeds als klein jongetje bij zijn vader machteloos te wezen. Op het moment dat hij dat in ziet, kan hij gevoelsmatig dat jongetje – en daarmee een stuk van zijn wilskracht – terughalen. Met dat jongetje weer bij zich kan hij in het hier en nu als volwaardig gesprekspartner gaan staan tegenover zijn werkgever. Hij heeft weer een keuze en zeker iets in te brengen.
Razend
Of een mediator die niet goed kon omgaan met de razernij van een cliënte. Zij kwam door er systemisch naar te kijken tegen hoe zij zelf haar razernij heeft weggestopt tegen een emotioneel niet aanwezige moeder. Op het moment dat zij weer contact kan maken met het kleine meisje in zichzelf dat zo razend was maar dat niet mocht zijn, kan ze ook de boosheid van haar cliënte weer los zien van zichzelf en daar nu adequaat op reageren.
Oplossing in het probleem
De kunst is vervolgens om met dat nieuwe perspectief ook op andere momenten een nieuw antwoord te vinden en daarmee langzamerhand een patroon te gaan doorbreken. De oplossing zit veelal in het probleem zelf. Maar je gaat het pas zien als je het doorhebt.